Fjárhagslegur ávinningur og þöggunin

Þegar farið er í vegferð að gagnrýna spillingu má ávallt gera ráð fyrir því að reynt verði að stoppa viðkomandi af með öllum mögulegum ráðum.  Í minni vegferð í Samfélagsverkefni gegn spillingu var alltaf gert ráð fyrir að þannig færi.  Í meðfylgjandi rannsóknaskýrslu er fjallað um afmarkað mál ,,Strandbúnaðarmálið og þöggunina“.

Mikilvægt er að skoða í samhengi við gagnrýni höfundar á spillingu sem átti  sér stað við undirbúning og gerð laga um fiskeldi þar sem íslenskir fulltrúar erlendra fjárfesta vörðuðu leiðina til mikils fjárhagslegs ávinnings. Strandbúnaðarmálið er lítill hluti af því og í þessari rannsóknaskýrslu er ferli málsins rakið.

Skýrslan Strandbúnaðarmálið og þöggunin

Read more… →

Fjarlægja eldislax úr veiðiám – Ferli málsins

Á árinu 2016 lagði Háafell til í umhverfismati félagsins að norskættaður eldislax væri fjarlægður úr veiðiám, en undirritaður vann sem ráðgefandi aðili fyrir félagið í þeirri vinnu.

Erfðablöndun heimiluð í lögum

Hafrannsóknastofnun kom með tillögu um áhættumat erfðablöndunar á árinu 2017, starfshópur sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra um stefnumótun í fiskeldi lagði til við stjórnvöld að væri innleitt og Alþingi Íslendinga festi í lög á árinu 2019.   Í stefnumótunarhópnum voru tveir fulltrúar erlendra fjárfesta.

Read more… →

Fréttatilkynningu Hafrannsóknastofnunar svarað – Áhættumat erfðablöndunar

Hinn 9. mars 2023 birtist fréttatilkynning á vef  Hafrannsóknastofnunar og á sama tíma  grein Ragnars Jóhannssonar rannsóknastjóra fiskeldis hjá stofnuninni í Bændablaðinu undir heitinu Áhættumat erfðablöndunar útskýrt.  Verið er að svara grein undirritaðs í Bændablaðinu hinn 9. febrúar undir heitinu Áhættumat erfðablöndunar – Hvað næst?

Ragnari er þakkað fyrir að svar grein minni, þannig vekja athygli á málinu og gefa mér tækifæri til andsvars. Grein Ragnars og fréttatilkynningar Hafrannsóknastofnunar er m.a. svarað í sex greinum í Bændablaðinu og er allar að finna í fylgiskjölum með þessari frétt.  

Read more… →

Lög um fiskeldi, áhættumatið og erfðablöndun á villtum laxi

Í júlí 2023 gaf Hafrannsóknastofnun út skýrsluna ,,Erfðablöndun villts íslensks lax (salmo salar) og eldislax af norskum uppruna“.   Það voru rannsökuð sýni úr 89 veiðiám og áhersla lögð á svæði í nálægð við sjókvíaeldi.  Niðurstaðan var að erfðablöndun á villtum íslenskum laxi hefur orðið við hlutfallslega lítið eldismagn.

Höfundur kom sem ráðgjafi að umhverfismati íslensks laxeldisfyrirtækis fyrir laxeldi í sjókvíum í Ísafjarðardjúpi og þar var lagt til í umhverfismálum laxeldis á árinu 2016 það besta sem þekkist erlendis á þeim tíma. Tillögurnar voru síðan útfærðar betur við umsögn við fiskeldisfrumvarpið 2018 í takt við þá framþróun sem hafði átt sér stað í Noregi. Tillögurnar fólu í sér í stuttu máli vöktun skv. norskri fyrirmynd og að fjarlægja eldislax úr veiðiám fyrir hrygningu. Þessari leið var hafnað í áhættumati erfðablöndunar gefið út af Hafrannsóknastofnun á árinu 2017 sem starfshópur sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra um stefnumótun í fiskeldi lagði síðan til við stjórnvöld.

Skýrslan í pdf formi

Read more… →

Áhættumatið, forsendurnar og vöktunin

Í grein Ragnars Jóhannssonar rannsóknastjóra fiskeldis hjá Hafrannsóknastofnun í Bændablaðinu hinn 9. mars er fjallað um forsendur í áhættumati erfðablöndunar.  Þar er vísað til reiknilíkanna, stuðla og forsenda sem margir leikmenn eiga erfitt með að skilja.  Hér verður áhættumat erfðablöndunar útskýrt á mannamáli og jafnframt gerðar athugasemdir við forsendurnar og skort á vöktun til að afla áreiðanlegra gagna.

Forsendur áhættumatsins

Til einföldunar eru forsendum í áhættumati erfðablöndunar skipt niður í fjóra liði (mynd 1):

  1. Slysaslepping: Fjöldieldislaxa sem sleppa úr sjókvíum.
  2. Lifun í hafi: Fjöldi eldislaxa sem lifa af sjávardvölina og ganga upp í veiðiár.
  3. Dreifing í veiðiár:  Fjöldi veiðiáa sem eldislaxa gengur upp í og dreifing þeirra.
  4. Hrygning eldislaxa og lifun: Hvernig eldislaxi reiðir af í samkeppni við villta laxinn og erfðablöndun.  

Ákveðið hlutfall laxeldisseiða og blendinga (afkomenda villtra laxa og eldislaxa) ganga síðan úr veiðiánni til hafs og skila sér í mestu mæli í sömu á eða ár í nágrenninu. Þannig myndast hringrás ef engar mótvægisaðgerðir eru viðhafðar eða þær eru  ófullnægjandi.

Pdf skjal af greininni

Read more… →

Ófrjóir laxar til að halda eldissvæðum

Í júní síðastliðinn var kynnt Skýrsla starfshóps um stroka eldislaxa en hópurinn var skipaður af matvælaráðherra.  Í skýrslunni kemur m.a. fram að nú væri óheimilt að vera með eldi á ófrjóum laxi í Noregi og það gæti  tekið allt að tíu árum þar til eldið yrði að raunhæfum valkosti.

Ófrjóir laxar til að blokkera eldissvæði

Í þessu sambandi er bent á að við breytingar á lögum um fiskeldi  á árinu 2019 var sett inn ákvæði um að hægt væri að halda eldissvæðum með það að yfirskini að ætti að hefja eldi á ófrjóum laxi.

Málið varðar þá spillingu sem viðgekkst við undirbúning og gerð laga um fiskeldi og í þessum leiðbeiningum fyrir fjölmiðla er tekinn fyrir sá þáttur er snýr að eld á ófrjóum laxi.  Hvernig ófrjóir laxar hafa verið notaðir til að halda eldissvæðum hjá laxeldisfyrirtækjum í meirihlutaeigu erlendra aðila og skipta síðan yfir í eldi á frjóum laxi við aukningu framleiðsluheimilda í áhættumati erfðablöndunar.  

Leiðbeiningar fyrir fjölmiðla nr. 4.  Ófrjóir laxar til að halda eldissvæðum (pdf skjal)

Read more… →