Laxalúsafár í Tálknafirði: Aðdragandi, ástæður og afleiðingar

Það hefur allt snúist um fjárhagslegan ávinning og umhverfismálum ýtt til hliðar þar sem þeim fylgir kostnaður. Í tilfelli laxalúsafársins í Tálknafirði fóru menn aftur á móti yfir strikið og í framhaldinu lenda Arnarlax og Arctic Fish í verulegu fjárhagslegu tjóni.

Meginniðurstaðan er að fyrirbyggjandi verklag eldisfyrirtækjanna er mjög ábótavant og sýna í raun brotavilja til að ná skammtímagróða, auk þess sem stjórnsýslan fær falleinkunn er varðar lagaumgjörð, eftirlit með atvinnugreininni og viðurlögum við umhverfissóðaskap.

Það er ómögulegt fyrir þá sem vilja standa sig vel að halda laxalúsinni niðri án lyfjameðhöndlunar á meðan stöðugur straumur af laxalúsalirfum berst frá sjókvíaeldi Arnarlax og Arctic Fish. Regluverkið er hannað fyrir umhverfissóðana og Matvælastofnun þarf að endurskoða sína ráðgjöf til stjórnvalda.

Skýrslan í pdf skjali

Umsögn Sjávarútvegsþjónustunnar og Strandbúnaðarmálið

Sjávarútvegsþjónustan hefur sent inn umsögn við stefnumótun í lagareldi, nú um afmarkaða þætti málsins (fylgiskjal 1).

Hvatakerfið

Varðandi hvatakerfi með breytingu á framleiðsluheimildum eftir frammistöðu er bent á að laxeldisfyrirtækjunum í meirihlutaeigu erlendra aðila hafa sankað að sér framleiðsluheimildum á síðustu árum sem ekki eru nýttar að fullu. Niðurskölun framleiðsluheimilda mun því:

  • Íslensk fyrirtæki: Engu skila nema helst í skerðingu framleiðsluheimilda íslenskra fyrirtækja sem hafa sýnt hógværð við að sækja um framleiðsluheimildir á síðustu árum.
  • Nærsamfélagið: Bitna á nærsamfélaginu og þjónustuaðilum sem munu þrýsta á að heimildir verði minnkaðar sem minnst til að viðhalda störfum og tekjum.

Mun líklegra til árangurs eru sértækar aðgerðir með að láta laxeldisfyrirtækin greiða gjald og þannig kemur refsingin strax til framkvæmdar.

Read more… →

Stefnumótun í lagareldi: Aðgerðir sem bitna á nærsamfélaginu

Þann 4. október kynnti Matvælaráðuneytið stefnumótun fyrir lagareldi (fylgiskjal 1). Hér er um að ræða mun faglegri vinnu en í tilfelli stefnumótunar frá 2017 þar sem íslenskir fulltrúar erlendra fjárfesta voru leiðandi og vörðuðu leiðina sér og sínum til mikils fjárhagslegs ávinnings sem síðan var samþykkt á Alþingi Íslendinga á vorþingi 2019.  

Matvælaráðuneytið með heiðarleg vinnubrögð

Matvælaráðuneytið og þeir sem komu að skipulagningu þessarar stefnumótunar eiga heiður skilið fyrir að viðhafa heiðarleg vinnubrögð. Undirritaður hefur þó nokkrar athugasemdir og ábendingar og eru tvær þeirra teknar fyrir í fylgiskjali 2.

Read more… →

Fjárhagslegur ávinningur og þöggunin

Þegar farið er í vegferð að gagnrýna spillingu má ávallt gera ráð fyrir því að reynt verði að stoppa viðkomandi af með öllum mögulegum ráðum.  Í minni vegferð í Samfélagsverkefni gegn spillingu var alltaf gert ráð fyrir að þannig færi.  Í meðfylgjandi rannsóknaskýrslu er fjallað um afmarkað mál ,,Strandbúnaðarmálið og þöggunina“.

Mikilvægt er að skoða í samhengi við gagnrýni höfundar á spillingu sem átti  sér stað við undirbúning og gerð laga um fiskeldi þar sem íslenskir fulltrúar erlendra fjárfesta vörðuðu leiðina til mikils fjárhagslegs ávinnings. Strandbúnaðarmálið er lítill hluti af því og í þessari rannsóknaskýrslu er ferli málsins rakið.

Skýrslan Strandbúnaðarmálið og þöggunin

Read more… →

Fjarlægja eldislax úr veiðiám – Ferli málsins

Á árinu 2016 lagði Háafell til í umhverfismati félagsins að norskættaður eldislax væri fjarlægður úr veiðiám, en undirritaður vann sem ráðgefandi aðili fyrir félagið í þeirri vinnu.

Erfðablöndun heimiluð í lögum

Hafrannsóknastofnun kom með tillögu um áhættumat erfðablöndunar á árinu 2017, starfshópur sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra um stefnumótun í fiskeldi lagði til við stjórnvöld að væri innleitt og Alþingi Íslendinga festi í lög á árinu 2019.   Í stefnumótunarhópnum voru tveir fulltrúar erlendra fjárfesta.

Read more… →

Fréttatilkynningu Hafrannsóknastofnunar svarað – Áhættumat erfðablöndunar

Hinn 9. mars 2023 birtist fréttatilkynning á vef  Hafrannsóknastofnunar og á sama tíma  grein Ragnars Jóhannssonar rannsóknastjóra fiskeldis hjá stofnuninni í Bændablaðinu undir heitinu Áhættumat erfðablöndunar útskýrt.  Verið er að svara grein undirritaðs í Bændablaðinu hinn 9. febrúar undir heitinu Áhættumat erfðablöndunar – Hvað næst?

Ragnari er þakkað fyrir að svar grein minni, þannig vekja athygli á málinu og gefa mér tækifæri til andsvars. Grein Ragnars og fréttatilkynningar Hafrannsóknastofnunar er m.a. svarað í sex greinum í Bændablaðinu og er allar að finna í fylgiskjölum með þessari frétt.  

Read more… →